Provincies kunnen een autonoom erfgoedbeleid voeren. Zij kunnen bijvoorbeeld via de provinciale erfgoedverordening eigen provinciale monumenten aanwijzen. Drenthe en Noord-Holland zijn de enige provincies die dit gedaan hebben. Provincies spelen een belangrijke rol in de restauratie en het onderhoud van monumenten. Jaarlijks ontvangen alle provincies een budget van het Rijk, dat de provincie op eigen wijze kan inzetten voor de subsidiëring van restauratie van (rijks)monumenten. Hiervoor heeft elke provincie een eigen regeling en verdeelsleutel opgesteld.

Structuurvisie en erfgoednota

De Provinciale ruimtelijke structuurvisie bevat de hoofdlijnen van het door de provincie te voeren ruimtelijk beleid en geeft verwachte ruimtelijke ontwikkelingen globaal weer. Voor het hele gebied moeten één of meerdere visies zijn opgesteld. Veel provincies hebben bovendien hun visie op erfgoed verwoord in een erfgoednota. Deze nota’s zijn verschillend van vorm. Die kan variëren van een Cultuurhistorische Atlas waarin veel inhoudelijke achtergrondinformatie is opgenomen, tot meer beleidsmatige teksten.

Regels

Om de doorwerking van het provinciaal beleid ten aanzien van erfgoed zeker te stellen, kunnen provincies regels over erfgoed opnemen in hun provinciale verordening. Met deze regels moeten gemeenten dan rekening houden bij het opstellen van hun ruimtelijke plannen. De provincie voert bovendien interbestuurlijk toezicht uit. Zo controleert de provincie of de uitvoering van de gemeentelijke erfgoedtaken aan de wettelijke vereisten voldoet.

Provinciale steunpunten

Provinciale steunpunten ondersteunen gemeenten in hun taken. Een provinciaal steunpunt is een per provincie georganiseerd onafhankelijke organisatie voor onroerend cultureel erfgoed. Het steunpunt biedt gemeenten hulp bij het formuleren en uitvoeren van cultuurhistorisch beleid.