Om de regeldruk voor burgers en bedrijven te verminderen heeft het rijk de vergunningen voor bouwen, wonen, monumenten, ruimte, natuur en milieu samengevoegd in de omgevingsvergunning. De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (WABO), ingegaan op 1 oktober 2010, vormt de basis hiervoor. De WABO bundelt 25 bestaande vergunning- en toestemmingsstelsels die te maken hebben met ingrepen in de leefomgeving.

Vergunningsplicht

In de WABO zijn bepalingen opgenomen die relevant zijn voor zowel rijks-, provinciale als gemeentelijke monumenten (en de daaraan ten grondslag liggende verordeningen en / of bestemmingsplannen). Hiertoe behoren ook tuinen, parken, standbeelden, begraafplaatsen, stadsparken en gemeentelijke en provinciale archeologische monumenten. Vergunningsplichtig zijn activiteiten als (gedeeltelijk) slopen, verstoren, verplaatsen of aanpassen van een gebouwd monument. De vergunningverlening voor activiteiten met betrekking tot archeologische rijksmonumenten is buiten de omgevingsvergunning gebleven.

Aanvraag en advies

De WABO en de omgevingsvergunning zijn van belang voor erfgoed in ruimtelijke plannen in het uitvoeringsstadium. De omgevingsvergunning wordt aangevraagd voor een bouwplan of een andere ruimtelijke ontwikkeling of voor het afwijken van het vigerend bestemmingsplan. De vergunning wordt in principe bij de gemeente aangevraagd, die indien nodig een adviesaanvraag indient bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). De termijn van de gehele procedure is 26 weken.