De wederopbouwperiode (1940-1965) is een tijd van vernieuwing in de architectuur en stedenbouw in Nederland. Het stedenbouwkundig- en landschappelijk ontwerp kenmerkt zich door nieuwe verkavelingspatronen, nieuwe wijkopbouw en een steeds belangrijkere rol van het verkeer.

Ontwikkelingen

De wederopbouw van de jaren 1940-1965 bracht een scala aan ontwikkelingen op gang. De wederopbouw betrof in de eerste plaats het herstel van de schade als gevolg van de Tweede Wereldoorlog en het herstel na de Watersnoodramp van 1 februari 1953. Door het grote woningtekort en de groei van de bevolking kent de wederopbouwperiode flinke, planmatige uitbreidingen van het stedelijk gebied. Ook werden ruilverkavelingen en streekverbeteringen doorgevoerd ter verbetering van de agrarische productie, nieuw land aangelegd en werden de laatste ‘woeste gronden’ ontgonnen.

30 gebieden van nationaal belang

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) heeft in 2002-2008 onderzoek uitgevoerd naar de wederopbouwperiode. Dit heeft geleid tot een groslijst van ruim 450 gebieden uit de periode 1940-1965. Uit deze groslijst zijn 30 gebieden geselecteerd die van nationaal belang worden geacht voor deze periode en die zijn opgenomen in de vijf speerpunten van de Visie Erfgoed en Ruimte (VER) van de RCE.

Rol RCE en gemeenten

Voor borging van een zorgvuldige omgang met de cultuurhistorische waarden binnen deze gebieden is gekozen voor het maken van bestuurlijke afspraken tussen de RCE en de betrokken gemeenten. Ook ondersteunt de RCE deze gemeenten en andere betrokkenen bij het opstellen van plannen, het ontwikkelen van kennis, het gebruik van het ruimtelijk instrumentarium en door het organiseren van een platform wederopbouwgebieden voor onderlinge kennisuitwisseling.

Monitoring van wezenlijke veranderingen

Sinds 2015 monitort de RCE de veranderingen die plaatsvinden in de aangewezen 30 wederopbouwgebieden. Hierbij wordt een vergelijking gemaakt met de toestand van het gebied zoals deze 5 jaar eerder was. Hierbij is alleen naar de wezenlijke veranderingen gekeken. Dit zijn de veranderingen die iets hebben aangepast aan de kernkwaliteiten van het gebied. Er zijn geen uitspraken gedaan over de positieve of negatieve waarde van een verandering voor het wederopbouwgebied.

Erfgoed op de kaart

De RCE heeft een interactieve kaart ontwikkeld waarop zowel de archeologische als gebouwde rijksmonumenten, wederopbouwgebieden, beschermde stad- en dorpsgezichten, het werelderfgoed en de musea in Nederland samen getoond kunnen worden. Via de legenda is het mogelijk de kaartlagen aan te passen en in- of uit te zoomen. Daarnaast is het mogelijk de topografie van 1900 en kadastrale minuutplans uit 1811-1832 als kaartlagen te gebruiken. Open hier de kaart en de handleiding voor het gebruik hiervan. Kaartlagen van eerdere perioden (vanaf 1200) zijn in te zien via de Kaart van de Verstedelijking.